Ngoài
Ông Nam Hải ra thì ngư dân còn tôn thờ và kiên nễ một số vị thần biển như Ông Lược, Ông Sứa, Bà Tím, …
Ông Lược (cá heo)
Ông
Lược là một tướng của Ông Nam Hải nhưng thân hình nhỏ hơn, dài từ 1 đến 3 mét. Đầu
tròn, trơn láng, mỏ nhọn, đuôi to xòe ngang như đuôi tôm, lưng đen tuyền, bụng
trắng, có vú, cân nặng chừng vài trăm ký. Ngư dân tin ông lược là đệ tử của chư
vị Thủy Thần.
Theo
huyền thoại, ông Lược là hậu thân của một thầy sải. Tục truyền ngày xưa có thầy
sải một hôm mang một pho kinh đi tặng cho một vị hòa thượng. Khi qua sông, đò
chìm, thầy sải lội được lên bờ, soạn lại hành trang thì mới hay pho kinh đã
trôi mất. Thầy bèn lội xuống lặn hụp để tìm lại pho kinh, thầy lặn hụp mãi đến
kiệt sức và chết chìm, hồn thiêng hóa thành ông Lược, tiếp tục lặn hụp để tìm
kiếm pho kinh.
Ông
lược rất hiền lành, không bao giờ phá hại ngư dân mà còn giúp đỡ họ trong khi
hành nghề. Mỗi khi thấy ông Lược nổi lên chổ nào, ngư dân cho rằng ông Lược gọi
đến để đánh cá, họ liền đến đó để đánh và thường là mực vì mực là thức ăn khoái
khẩu của ông Lược. Có lúc hành nghề trong nhiều ngày không được cá mà gặp ông
Lược nổi lên cả bầy lội quanh ghe thì ngư dân tin rằng ông Lược cản đường để
báo cho biết một nguyên do huyền bí nào đó đã làm cho không đánh được cá (chẵng
hạn như xúc phạm đến thần linh hay ghe bị nhơ uế hoặc bị ếm bùa…). Ngư dân liền
lễ tạ và trở về rước thầy cúng để giải trừ.
Ngư
dân trong thôn tin rằng có những người biết ếm bùa, phép ếm bùa đó gọi là phép “chấn”,
khi ếm thì ghe nghề bị ếm sẽ làm ăn không được. Việc bị ếm có thể do thù vặt
như xin cá không cho hoặc mượn tiền không cho… Cách ếm của mỗi người khác nhau
và cũng có nhiều cách giải trừ.
Ngư
dân nếu thấy Ông Lược nhảy vọt lên cao, lăn tròn vài vòng rồi rớt ùm xuống nước
thì nói là “Ông lược ngứa mình” tức là ra điềm báo trước gió sẽ đổi hướng một
cách bất thường. Nếu thấy ông lược lội từng đàn từ hướng bắc về hướng nam thì
họ gọi “ông Lược rướt gió” tức là hôm sau sẽ có gió nồm.
Mặc
dù không được tôn kính bằng Ông Nam Hải, nhưng Ông Lược vẫn được ngư dân tôn
thờ và kính nể. Khi ông Lược “luỵ” ngư dân cũng tiến hành chôn cất theo đúng cỗ
lệ và thỉnh hài cốt vào thờ trong lăng. Hiện trong lăng ông của thôn có nhiều
bộ cốt Ông Lược, những bộ cốt này được xếp vào các rương, các rương này lớn nhỏ
tuỳ theo kích thước bộ cốt và được đánh dấu “thượng” “hạ” bằng chữ hán ở hai
đầu để ngư dân xếp cốt cho phù hợp.
Ông sứa (cá mập voi)
Một tướng của cá ông, thân hình to lớn, đuôi đứng như đuôi các mập, mắt tròn, đầu lớn, không có lỗ đạo trên đầu như cá ông. Mình có bông, đặc biệt miệng thường hả ra. Theo lời truyền khẩu của ngư dân thì khi xưa ông Sứa cũng được tôn thờ như ông Nam Hải, nhưng một lần phạm tội sát sinh trong khi ăn một đám ruốc gần bờ biển đã vô tình nuốt sống một trẻ nhỏ đang lội xúc ruốc. Vì thế đã bị Ngọc Hoàng giáng chức và trừng phạt phải luôn hả miệng để khỏi tái phạm tội giết người. Do đó mỗi lần ông Sứa ăn mồi một phần vô bụng một phần chạy thoát ra từ mép và hai mang. Ông sứa hiền lành, không hại người, tuy nhiên thỉnh thoảng tung phá rách hết lưới trong khi mê mồi. Tuy không được tôn thờ như ông Nam Hải và ông Lược nhưng ông Sứa vẫn được ngư dân tôn kính và không dám xúc phạm.
Một tướng của cá ông, thân hình to lớn, đuôi đứng như đuôi các mập, mắt tròn, đầu lớn, không có lỗ đạo trên đầu như cá ông. Mình có bông, đặc biệt miệng thường hả ra. Theo lời truyền khẩu của ngư dân thì khi xưa ông Sứa cũng được tôn thờ như ông Nam Hải, nhưng một lần phạm tội sát sinh trong khi ăn một đám ruốc gần bờ biển đã vô tình nuốt sống một trẻ nhỏ đang lội xúc ruốc. Vì thế đã bị Ngọc Hoàng giáng chức và trừng phạt phải luôn hả miệng để khỏi tái phạm tội giết người. Do đó mỗi lần ông Sứa ăn mồi một phần vô bụng một phần chạy thoát ra từ mép và hai mang. Ông sứa hiền lành, không hại người, tuy nhiên thỉnh thoảng tung phá rách hết lưới trong khi mê mồi. Tuy không được tôn thờ như ông Nam Hải và ông Lược nhưng ông Sứa vẫn được ngư dân tôn kính và không dám xúc phạm.
Bà
Tím
Bà
Tím tức Đệ Bát Thánh Phi Nương Nương hay Công chúa thủy tề là một loài rùa biển lớn, thân hình có nhiều đặc điểm và màu sắc kỳ lạ, có
nơi gọi là đồi mồi mỏ đỏ. Con nào trên mai có 13 vảy là loại thường có thể ăn
thịt được. Còn bà Tím thì có đặc điểm khác, trên mai có 15 vảy, trong vảy có
hình bông mai ẩn hiện, giữa mai nổi lên lên ba sóng khế lớn, hai bên có bốn
sóng khế nhỏ, bốn chân hình rẻ quạt, đầu như chim phụng có mồng, mỏ đỏ và nhọn,
cổ vàng, hầu đỏ, mắt giống mắt người. Những con lớn thì gọi là bà Tím hoặc bà
Tám, còn những con nhỏ thì gọi là cô Tím hoặc
cô Tám.
Theo
tín ngưỡng của ngư phủ, mỗi khi vừa ra biển mà gặp bà tím nổi lên trước đầu
ghe, nếu ngó về trước là điềm may ngày đó thế nào cũng trúng cá; nếu bà Tím
hướng đầu về phía mũi ghe thì là điểm xấu, sẽ không đánh được cá, đó là bà Tím
báo cho biết ghe đã bị người khác ếm đối, ghe bị ô uế hoặc có người xúc phạm
thần linh vì vậy phải lo cúng kiến giải trừ mới làm ăn được.
Không
một ngư dân nào dám xúc phạm đến bà Tím. Việc cúng kiến bà Tím cũng rất đơn
giản, lễ vật là một bộ tam sên (một miếng thịt heo, tôm, trứng vịt luộc) bông
chuối và một lốt hình rùa bằng tre dán giấy vẽ màu sắc như thật, cúng xong thả
hết xuống biển. Theo như lệ xưa, mỗi khi cúng Bà Tím, ngư dân phải nhờ thầy xem
quẻ bằng giò gà để chọn giờ linh ứng, thường thường vào khoảng 4 đến 6 giờ
sáng.
Một số loài đẻn
- Mộc
Trụ Thần Xà: Là một loại đẻn (rắn biển), dài khoảng 40 phân tức tương đươc với
một thước một ngày xưa vì vậy nên ngư dân gọi là Bà Mộc. Bà Mộc có thân hình
hơi dẹp, lưng đen, bụng vàng, miệng đỏ, trên đầu có chữ “Nhâm”, đuôi có 3 chấm
trắng tròn như mặt trăng.
- Bà Lạch: cũng là một loại đẻn đầu có mồng và
có chữ Nhâm, ít xuất hiện trên mặt biển.
-
Ông Hèo: là loại đẻn lớn, mình tròn bằng cổ tay (giống cây hèo để đánh đòn ngày xưa nên gọi là ông Hèo). Màu vàng nhạt, trên mình có lằn đen cách
nhau 2 phân, trên đầu có chữ nhâm, là loài có nộc rất độc.
-
Bát Bửu Công chúa tức Cô Hồng: là một loài đẻn có nhiều màu sắc, đầu có mồng.
Đây là những loại đẻn có nọc rất độc, ai bị cắn thì sẽ chết ngay, không có thuốc nào chửa kịp, ngư dân không dám động đến vì nọc độc và biết tầm thù. Ngư dân không thờ cúng nhưng rất kính nể, không bao giờ xúc phạm vì họ cho rằng Bà Mộc, Ông Hèo, Bà Lạch, Cô Hồng là đệ tử của Bà Tím, những vị đệ tử này có bổn phận thi hành lệnh trừng phạt những ai xúc phạm đến thần linh.
Đây là những loại đẻn có nọc rất độc, ai bị cắn thì sẽ chết ngay, không có thuốc nào chửa kịp, ngư dân không dám động đến vì nọc độc và biết tầm thù. Ngư dân không thờ cúng nhưng rất kính nể, không bao giờ xúc phạm vì họ cho rằng Bà Mộc, Ông Hèo, Bà Lạch, Cô Hồng là đệ tử của Bà Tím, những vị đệ tử này có bổn phận thi hành lệnh trừng phạt những ai xúc phạm đến thần linh.